Vandaag schrijf ik een digitale brief aan de deelnemers aan het project Grensland.

Beste creatief boekbinders,

Vorige zaterdag kon ik jullie prachtige kunstwerken voelen… en ik ben zo dankbaar dat dit mocht! Jullie creatief ontworpen boekjes stonden (nog) niet achter glas, waren nog niet verborgen voor wie zijn handen nodig heeft om ze te ontdekken, om zelf te zien hoe mooi ze zijn zonder dat iemand ze via woorden hoefde te beschrijven.

De boekjes lagen nog gewoon open en bloot op tafel. Gelukkig maar!
Gelukkig, ja… Want ik kan me voorstellen dat je aan je boek dat je ten toon stelde urenlang en met hart en ziel gewerkt hebt. Ik kan dus ook wel snappen hoe je dit meesterwerk zou willen koesteren als een kwetsbaar kind dat je liefst tegen veranderingen, ruwe handen, onvoorzichtigheid en de krachten van de natuur zou willen beschermen.
Al kan ik dit dus goed begrijpen, ik ben zo blij dat het nu nog even niet hoefde: die saaie, ondoortastbare kasten. Want ik had het echt niet willen missen om jouw creatie op mijn manier te bewonderen.

Creatieve boekjes

Bewondering is inderdaad wat ik voelde.
Toen ik vroeger het woord kunstwerk hoorde, dacht ik bijvoorbeeld aan beelden, schilderijen, foto’s, poëzie, woordkunst of kalligrafie. Boekbinden als ambacht, als kunstvorm kende ik niet. Waarschijnlijk ben ik lang niet de enige die nog nooit creatief ontworpen boekjes had gezien?

Jullie, boekbinders opgeleid in klassiek of creatief boekbinden, lieten je voor dit Grensland project inspireren door woorden als grenzeloos, lijn of landschap. Jullie maakten elk een uniek boek. De boekjes hebben een mooie kaft, een speciale binding en/of een inhoud die voor zich sprak door de materialen, woorden of beelden die jullie kozen. Dikwijls hergebruikte je daarvoor ook (oud) materiaal. Tof!

Wat een pareltjes van creativiteit, spitsvondigheid en doorzettingsvermogen! Zelfs humor was hier en daar aanwezig! Zo ontdekten we bijvoorbeeld vele interpretaties van het woordje “lijn” in de boekjes: de lijn die een echte lijn is, de lijn van lijnen (een boekje bedekt met… pralines!), de punt die een lijn wordt, de rode lijn doorheen een verhaal…

Newgrange

Ik geef het toe: ik ben een beetje bevooroordeeld in mijn fascinatie voor creatief ontworpen boeken. Of noem ik dit beter: bevoorrecht?
Mijn vriendin Leen heeft in het kader van dit project een boek gemaakt dat ze aan mij heeft opgedragen. Het is een bijzonder boek: prachtig om naar te kijken én om te voelen.

Voor Inge, zodat je kan voelen wat ik zie.

Wat een ontroerend, lief gebaar!
Leen was in Ierland op vakantie geweest en had Newgrange bezocht.

Mensen krassen al duizenden jaren en overal in de wereld spiralen in de rotsen. Wat willen ze daarmee zeggen?

Ze wilde deze magische plek graag aan mij beschrijven. Dat was niet zo eenvoudig! Via een embossing techniek (creatief handwerk in combinatie met digitaal geduldwerk) toverde ze de tekens van Newgrange tevoorschijn…

De triskel of drievoudige spiraal symboliseert de cirkel van het leven als een oneindige reis, de eeuwigdurende cyclus van geboorte, dood en wedergeboorte.

Deze spirituele tekens staan nu, dankzij Leens voelbare tekeningen, ook in mijn geheugen gegrift!

Geraakt en aangeraakt

Kunst kan ons raken, schoonheid brengen, een verhaal vertellen zonder woorden, een glimlach tevoorschijn toveren, oorlog en onrecht aanklagen. Ik hoorde mensen verstillen tijdens het kijken.
Elk boek vertelde inderdaad een verhaal. Jullie, de makers, vulden dit verhaal dikwijls nog aan met de ontstaansgeschiedenis, het hoe, waarom of met een grappige anekdote.
Een wandeling door de tentoonstelling werd zo spontaan een leuke ontmoeting, een rondleiding rijk door de enorme verscheidenheid.

Als ik iets betast, het letterlijk aanraak, raakt dit ook mij.
Ik ervaar dit anders dan wanneer ik luister naar een beschrijving die iemand geeft. Het lijkt veel dieper tot me door te dringen…

De tactiele ontdekkingsreis

Al vanaf het allereerste moment dat ik een boekje aanraak, geeft het materiaal waaruit het gemaakt is mij een indruk van zacht of hard… ruw of kwetsbaar… eenvoudig of ingewikkeld.
Ik hou van contrasten, variatie en symboliek. Die waren er in overvloed.
De materialen waarmee je vorm, kleur, bindingen, versiering en betekenis hebt gegeven aan je boek, leverden niet enkel visueel, maar ook voor mij als blinde bezoeker een boeiende ontdekkingsreis op!

• zalig zacht vilt…
• klei, schelpen, nietjes, knopen, …
• veren, die veerkracht weergeven, geweldig gevonden…
• Rechtopstaande en liggende boekjes…
• hard of zacht, robuust of zo fragiel als een bloemblaadje in al zijn eenvoudige schoonheid…
• leder, stof, handgeschept papier, dik karton en gladde bladen…
• En ik voelde nog veel en veel meer…

Jouw kunstwerk op de tast herontdekken

Af en toe stond ik er van te kijken hoe verwonderd jij zelf was over het feit dat ook iemand die niet kan zien, geniet van deze kunstwerken. De verwondering die ik hoorde was herkenbaar voor mij door mijn vroegere ervaring met (culturele) inleefprojecten.
Het is bijna niet te geloven hoe jij zelf, die het boekje toch voortdurend in je handen hebt gehad tijdens het creëren, soms helemaal niet hebt gemerkt hoe tactiel verrassend het wel is. Uniek aan deze kunstvorm is nu net dat je meestal, bij het omslaan van ieder blad, elke keer weer een andere sensatie onder je vingers voelt… 🙂
Door hierover even samen van gedachten te wisselen, werd mijn ontdekkingsreis ook voor jou een beetje een herontdekking van je eigen boek… grappig!

• Wist jij dat je met de verf niet enkel een kleurlaag maar ook een voellaag legde op het papier?
• Wist je dat de nietjes, waarmee jij een getralied hek symboliseerde, ook tralies in het klein lijken als je erover wrijft? Even beklemmend, even onaanraakbaar om te voelen dan om te zien?
• Wist je hoe jouw boekje bijzonder lekker ruikt naar de bijenwas die je gebruikt hebt om het te maken?
• Wist je dat het golfpapier dat jij koos ook voor mij lijkt op een tekening van… de zee?
• Wist jij dat jouw boek, dat zo mooi is om te zien, ook een levensecht voelboek lijkt, al had jij dat niet zo bedoeld?
• Wist jij wat zo leuk is voor mij aan een driedimensioneel boekje zoals dat van Emmy? Het toont hoe iets eruit ziet. Diepte wordt voelbaar… De groep mensen (groot dichtbij, klein veraf) wordt overzichtelijk…

 

Oei, beste boekbinders, de woorden buitelden uit mijn computer. Ik had absoluut zelf niet verwacht dat dit zo’n lange brief zou worden.

Tot slot wil ik jullie enkel nog van harte bedanken voor deze originele, fijne ervaring. Tot bij een volgende gelegenheid…

Hartelijke groeten,

Inge, voor verwonderINGEn